Svetski dan bubrega – mart 2016

Svetski dan bubrega obelžava se na inicijativu Međunarodnog društva za nefrologiju (The International Society of Nephrology) i Internacionalnog udruženja Fondacija za bubreg (International Federation of Kidney Foundations) u više od 100 zemalja širom sveta. Od 2006. godine obeležava se svakog drugog četvrtka u martu mjesecu.

Ovim povodom, načelnik centra za hemodijalizu u Domu zdravlja Tutin, doktor Nedim Hamzagić, dao je odgovore na neka od glavnih pitanja koja bi mogla pomoći boljem razumijevanju bubrežnih bolesti.

Koji je značaj obeležavanja svetskog dana bubrega?

Cilj je podizanje svesti o važnosti bubrega, organa koji obavlja niz značajnih funkcija u našem organizmu i ima ključnu ulogu u održavanju života i upoznavanje javnosti da su bolesti bubrega česte, opasne i izlečive. U proseku svaka deseta odrasla osoba ima neki stepen hronične bubrežne insuficijencije. Ova bolest se može razviti u bilo kom
uzrastu, ali je rizik veći u starijoj dobi.

Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije “Dr Milan Jovanović Batut” procjenjuje se da oštećenu bubrežnu funkciju ima jedan od pet muškaraca i jedna od četiri žene starosne dobi od 65 do 74 godine, kao i polovina populacije od 75 godina.

 

Šta uzrokuje bubrežne bolesti, koji su faktori rizika za pojavu bolesti?

Najčešći uzrok oštećenja bubrega u razvijenom svijetu pa i kod nas je šećerna bolest i to uglavnom tip 2. Drugi najčešći uzrok je povišen arterijski pritisak, a potom slede specifične upalne bolesti bubrega ili glomerulonefritisi, policistična bolest bubrega i hronične infekcije.

Kod starijih muškaraca postoji opasnost od opstruktivne nefropatije, gdje uslijed problema sa prostatom može doći i do postepenog zastoja u oticanju urina i posljedičnog slabijeg rada bubrega.

Mnogi lekovi mogu nepovoljno uticati na bubrege, naročito ako već postoji oštećenje njihove funkcije ili se radi o starijim osobama ili osobama koje su već iscrpljene i dehidrirane.

Da li su bolesti bubrega nasledne, da li se mogu javiti kao posljedica načina života ili nekih drugih bolesti?

Postoji grupa naslednih bolesti koje su povezane sa bolestima bubrega najčešće se radi o policističnoj bolesti bubrega, koja se nasleđuje autozomno dominantno (ako jedan roditelj ima ovu bolest, njegova djeca imaju 50% šansi da je naslijede), a koja pogađa 1 u 1.000 ljudi, tj. oko 7 miliona u čitavom svijetu. U 50% slučajeva, ova bolest dovodi do terminalne bubrežne slabosti, odnosno do potrebe da se liječenje nastavi dijalizom ili transplantacijom.

Način života također može imati značajan uticaj na pojavu bolesti. Preterana telesna težina, može bilo direktno da ošteti bubrege ili da dovede do šećerne bolesti i kasnije do oštećenja bubrega. Hipertenzija, ako se ne leči adekvatno, takođe može da dovede do ovih bolesti. Bolesti koje pogađaju više tkiva i organa (tzv. sistemske bolesti), mogu biti praćene ili vremenom dovesti i do oštećenja bubrega.

Koji simptomi mogu ukazati na bubrežne bolesti?

U početnom stadijumu bubrežna oboljenja često mogu biti bez simptoma, ako se jave simptomi oni su često nespecifični. Na ove bolesti treba posumnjati ako se pojave testasti otoci potkolenica, lica, ako se javi potreba da se noću ustaje i mokri ili ako se jave pojačana žeđ ili grčevi u mišićima noge, mučnina, povraćanje, gušenje, malaksalost.
Problem kod pacijenata je taj što se kasno jave ljekaru, ne dolaze redovno na kontrole. Veliki broj pacijenata se javi ljekaru tek u 4 ili 5 stadijumu bolesti, kad je već kasno za efikasno liječenje i teško može doći do oporavka bubrega.

Koje preglede treba da obave osobe koje kod sebe prepoznaju navedene simptome?

Potrebno je da urade biohemijske analize, ureu i kreatinin u krvi, analizu urina, krvnu sliku, neophodno je uraditi i analizu elektrolita, kalijuma, kalcijuma fosfora, kontrola krvnog pritiska kao i ultrazvučni pregled bubrega.

Na koji način možemo delovati preventivno na pojavu bubrežnih bolesti ?

Borba protiv nezdrave ishrane, gojaznosti, pušenja, hipertenzije, dobra regulacija šećerne bolesti ako se ona već javila, kao i redovni sistematski pregledi sa obaveznom kontolom krvnog pritiska, provjeravanjem ureje, kreatinina i pregledom urina bar jednom godišnje učinili bi da se poveća rano otkrivanje bubrežnih bolesti.

Postoji 8 “zlatnih“ pravila za smanjenje rizika za razvoj bubrežnih bolesti.

1. Budite fizički aktivni i u formi – na taj način može se bolje kontrolisati krvni pritisak i telesna težina.
2. Redovna kontrola nivoa šećera u krvi – rano otkrivanje i adekvatno lečenje šećerne bolesti smanjuju učestalost dijabetesne nefropatije i insuficijencije bubrega.
3.  Kontrola krvnog pritisak – arterijska hipertenzija drugi je po učestalosti uzrok oštećenja bubrega.
4.  Konzumiranje zdrave hrane  – potrebno je smanjiti unos soli na 5 do 6 grama dnevno. Ne dosoljavajti hranu!
5.  Unošenje dovoljne količine tečnosti – 1,5 do 2 litre vode dnevno znatno olakšava bubrežnu funkciju čišćenja štetnih produkata iz krvi. Osobe s bubrežnim kamencima moraju piti i više.
6.  Ne konzumirati cigarete – pušenje djeluje nepovoljno na cirkulaciju krvi kroz bubrege i na taj način ih oštećuje, a istovremeno povećava rizik od raka bubrega za 50%.
7. Ne uzimati nekontrolisano lijekove – lijekovi protiv bolova mogu oštetiti vaše bubrege.
8.  U koliko imate jedan ili biše različitih faktora rizika, redovno kontoloisati funkciju bubrega.